Het besluit van het college om op grote schaal de Platanen in Seghwaert
te kappen houdt de gemoederen in Seghwaert bezig. Er zijn bewoners die blij zijn
dat de bomen uit het straatbeeld verdwijnen en er zijn bewoners die het heel erg
vinden dat er zoveel gezonde bomen worden gekapt. Het ligt voor de hand dat
GroenLinks het opneemt voor de bomen. En ja, GroenLinks vindt het ook heel erg
dat er zoveel bomen in één keer gekapt gaan worden. Dat had best wat minder
heftig gemogen. Uit politiek opportunisme hadden wij het ons makkelijk kunnen
maken en het maximaal voor de bomen op kunnen nemen. Dat verwacht immers
iedereen van GroenLinks. Toch meent de fractie van GroenLinks dat het besluit om
deze bomen te kappen op de langere termijn beter is voor de natuur in Seghwaert,
maar dat er wel gekeken moet worden of niet meer tijd genomen kan worden om de
transformatie uit te voeren.
Terug naar het begin
Op 8 juni 2012 informeerde het College de raad met de “visie duurzame boomstructuur Platanen in Seghwaert”. In deze visie tracht men duidelijk te maken dat het beleid van de gemeente met betrekking tot straatbomen namelijk “een op termijn duurzaam bomenbestand”, “behoud groen karakter” en “financiële beheersbaarheid”, alleen verwezenlijkt kan worden door de Platanen te verwijderen.Goede conclusie, onduidelijke uitleg
Het probleem met deze visie is dat deze met veel deskundigheid, maar met weinig uitleg geschreven is. In het stuk worden wel argumenten genoemd, waarom de Platanen op termijn niet houdbaar zijn, maar die hebben vooral betrekking op potentieel nare effecten voor de omwonenden, schaduw, bladafval, worteldruk enzovoort. De bomen hebben structureel te weinig ruimte om echt tot volle wasdom te komen. Vergeten wordt altijd dat er zich onder de grond evenveel hout bevindt als boven de grond. De vraag is dus eigenlijk: moeten we wel doorgaan met het in stand houden van veel teveel Platanen op een veel te klein oppervlakte?Ecologische effecten niet een beeld
Hoe kan het groene karakter het beste behouden worden? Daarover schrijft de visie weinig of niets. De visie is vanuit de biologie van de boom geschreven en gaat niet in op de ecologische situatie nu en de ecologische situatie straks. Mensen maken zich terecht zorgen wanneer op grote schaal bomen gekapt worden en er minder en kleinere bomen voor terugkomen. Maar het gaat hier niet alleen om de grootte van de boom en het aantal bomen, maar ook de ecologische functies die deze bomen vervullen.Voor mij als ecoloog zijn die eindeloze Platanenrijen een ramp. Deze bomensingels dienen eigenlijk maar één nuttig ecologisch doel: broedgelegenheid voor eksters en kraaien. Voor andere inheemse vogels, vlinders en andere dieren onder die Platanen is hier niets te beleven. Die dwergstruikjes onder de Platanen herbergen misschien een egeltje, maar voor de rest zijn die vooral geschikt voor het verzamelen van afval. Is dat natuur die een ecoloog zou willen behouden? Natuurlijk niet.
Ecologisch perspectief
Wat zijn de kansen in de nieuwe situatie? Er worden minder bomen teruggeplant. Daardoor komt er meer licht op de bodem, met meer kansen voor inheemse kruiden. Er vindt standplaatsverbetering plaats en die dwergstruiken kunnen daarbij ook verdwijnen. Wie weet is het zelfs mogelijk om weer hier en daar een grasperkje aan te leggen. Dit zal tot een verhoging van de biodiversiteit leiden, vogels die bijna uit het straatbeeld verdwenen zijn zoals de huismus en spreeuw hebben dan weer wat te zoeken in dit deel van de stad. In plaats van een dode spreeuw die door tegenstanders van de kap als symbool gebruikt wordt, krijgen we mogelijk juist weer levende spreeuwen! De bomen zijn inheemse soorten, waar inheemse insecten zich thuis voelen.Alles samenvattend geeft de voorkeursvariant van het College kansen op een enorme verbetering van de biodiversiteit. Dat is niet vanzelfsprekend, daar moet wel wat voor gedaan worden, maar met behoud van de Platanen zou dat onbereikbaar zijn. Behoud groen karakter in ecologische zin wordt bereikt door voor andere en minder bomen te kiezen, met meer ruimte voor struiken en gras. Dit verhaal is helaas niet in de visie verwoord.
Participatie
In het voorstel van 8 juni 2012 wordt al aandacht besteed aan de participatie. En terecht. Zo hoort het ook. Van te voren vast stellen hoe de participatie vormgegeven gaat worden. De vraag is hier of het anders had gemoeten. De specialistische kennis die nodig is om varianten uit te werken waarin duurzaamheid, groenbehoud en financiële haalbaarheid verenigd zijn, vereist dat dit door vakbekwame ambtenaren wordt gedaan. Daarom is het goed dat de participatie is gestart met het presenteren van de varianten. De enige variant die ontbrak was géén verandering. Gedacht vanuit de vraagstelling en de opdracht die uitgevoerd moest worden is dat begrijpelijk. Vanuit het oogpunt van participatie had dat onderwerp en meer herkenbare plek in het proces moeten krijgen. Achteraf gezien is onvoldoende duidelijk gemaakt dat het hier niet om een paar honderd afzonderlijke bomen, maar om een herziening van een ooit ongelukkige keuze voor de inrichting van de wijk gaat.Als ik kijk naar de kansen die geboden zijn om mee te doen aan het proces, is het voor Zoetermeerse begrippen best goed gegaan. Zelf heb ik als inwoner van Seghwaert (en voordat ik fractielid van GroenLinks werd) keurig een uitnodiging ontvangen om mee te praten over het plan. Ik was niet in de gelegenheid om aan de bijeenkomsten deel te nemen, maar ik heb wel de enquête ingevuld. In een later stadium ben ik ook op de hoogte gehouden over de voortgang.
Hoe verander je een bestaande situatie?
Men kan het wellicht eens worden over hoe de nieuwe situatie eruit moet komen te zien, maar bomen hebben wel lange tijd nodig om tot wasdom te komen. Het is dus de vraag of de transformatie niet wat minder heftig uitgevoerd kan worden. Het is niet fijn wanneer in één klap honderden bomen uit het straatbeeld verdwijnen en de wijk weer 30 jaar terug in de tijd gezet wordt. Uiteindelijk komt het altijd weer goed met het groen in de straat, maar de inwoners worden wel tijdelijk met een verminderde leefbaarheid geconfronteerd. Opvallend is dat dit onderwerp geen onderdeel was van de visie en kennelijk ook geen rol heeft gespeeld bij de participatie.Als klap op de vuurpijl werd bij de aankondiging van de kapvergunning ook nog verklaard dat de kap nodig was in verband met de overlast die er van de Platanen afkwam. Hiermee werd al het goede werk dat was voorafgegaan, in één keer tenietgedaan. Vanaf dat moment ging de discussie alleen nog maar over het wel of niet bestaan van de overlast.
Conclusie
Alles samenvattend kan het besluit om het bomenbestand in Seghwaert te transformeren een verrijking voor de wijk worden. De discussie heeft zich helaas verengt tot de vraag hoe erg de overlast is. Nergens in Nederland kan een boom gekapt worden, zonder dat daar protesten over ontstaan. En dat is maar goed ook. Voor veel Nederlanders zijn bomen een primaire levensbehoefte en daar moet je niet lichtvaardig mee omgaan. Jammer is daarom dat bij de besluitvorming minder aandacht geweest is voor de manier waarop de transformatie tot stand gebracht gaat worden. Misschien dat er meer draagvlak mogelijk is, wanneer de gemeente alsnog langer de tijd neemt om de transformatie door te voeren, rekening houdend met de wensen van de meest betrokken inwoners.
